ความหมาย : สำนวนนี้ใช้เปรียบเทียบ สถานการณ์ที่อาหารขาดแคลน อาหารการกิน สิ่งของ เครื่องใช้มีราคา แพง หายาก เช่น ในช่วงเศรษฐกิจไม่ดี เกิดภัยทางธรรมชาติ หรือสงคราม
ข้าวยาก ในสมัยก่อนก็จะหมายถึง ข้าว หรืออาหารการกินหายาก ส่วนหมากแพง เพราะคนสมัยก่อน กินหมาก ในภาวะที่มีปัญหา ในบ้านเมือง เศรษฐกิจไม่ดี ก็ทำให้อาหารแพง รวมทั้งหมากด้วย เพราะคนไทยสมัยก่อนกินหมาก
ตัวอย่าง :
การเกิดเหตุน้ำท่วมรุนแรงในประเทศทำให้เกิดภาระ ข้าวยากหมากแพง เพราะพืชผลทางการเกษตรได้รับความเสียหาย ทำให้ข้าว สาร อาหารมีราคาแพง เพราะมีจำนวนน้อย แต่มีความต้องการสูง
ประเทศที่เกิดสงครามกลางเมืองมักจะมีปัญหาเศรษฐกิจตามมา กลายเป็นภาวะข้าวยากหมากแพง อาหารการกิน ของใช้ สิ่งของมี ราคาแพง เพราะมีความต้องการสูง แต่ประชาชนลำบาก ไม่มีงาน ไม่มีเงินซื้อสินค้า ทำให้เกิดปัญหาสังคมตามมา อย่างการลักขโมย
การใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายและพอเพียง ปลูกพืชผัก เลี้ยงสัตว์ แม้ในประเทศจะมีปัญหา ข้าวยากหมากแพง อาหารของใช้ สิ่งของมี ราคาแพง แต่ก็จะไม่ส่งผลกระทบมากนัก เพราะมีพืชผักไว้กินเอง ไม่เดือดร้อนมากนัก
สำนวน สุภาษิตที่ คล้ายกัน :
