บทความแนะนให้รู้จักข้อมูลหรือไฟล์ในคอมพิวเตอร์ที่ติดตั้ง Windows XP เ็ป็นระบบปฏิบัติการ
ข้อมูลที่อยู่ในเครื่องก็คือไฟล์ต่างๆนั่นเอง แต่ละไฟล์อาจแยกส่วนประกอบเป็น 3 ส่วน
1. ไอคอน อาจเป็นไอคอนขนาดเล็กหรือไอคอนขนาดใหญ่
2. ชื่อไฟล์เช่น DSC05027 ห้ามใช้สัญลักษณ์แปลกๆ ในชื่อไฟล์เช่น @#$%&|?/
3. นามสกุลของไฟล์ เช่น .JPG (อ่านว่าดอทเจพีจี) ไฟล์ประเภทเดียวกันจะใช้ไอคอนและนามสกุล เหมือนกัน ไอคอนและนามสกุลจึงเป็นตัวแบ่งแยกชนิดของไฟล์ ให้เรารู้ว่าไฟล์นั้นๆ เป็นไฟล์ประเภทใด เป็นไฟล์ของโปรแกรมใด
4. วิธีจำแนกความแตกต่างกันของไฟล์ที่ดีที่สุด ผู้เขียนแนะนำให้จดจำที่นามสกุลของไฟล์

ข้อมูลหรือไฟล์ประเภทต่างๆ
ก่อนอื่นก็อย่าลืมสั่งให้โปรแกรม Windows Explorer แสดงนามสกุลของไฟล์ ไม่เช่นนั้นจะแยก ไม่ออก ว่า Who is Who (ไผเป็นไผ) อาจแบ่งลักษณะของไฟล์ออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือไฟล์ที่สร้างโดย การพัฒนาหรือเขียนโปรแกรม และประเภทที่สองก็คือไฟล์ที่เราสร้างขึ้นมาเอง โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูปอาจ เป็น Word, Excel, Photoshop ฯลฯ

1. ไฟล์ที่สร้างโดยการพัฒนาหรือเขียนโปรแกรม
ถ้าไม่รู้จักไฟล์เหล่านี้ดีพอ ก็อย่าไปวุ่นวาย เพราะการแก้ไขหรือลบไฟล์เหล่านี้จะทำให้เครื่องหรือ โปรแกรมไม่ทำงานได้
1. ไฟล์หลักของโปรแกรม เป็นไฟล์หลักที่สามารถเรียกใช้งานได้ ในแต่ละโปรแกรมจะมีไฟล์หลัก ที่สามารถทำงานได้ อย่างน้อย 1 ตัว จะเป็นไฟล์ที่มีนามสกุล COM, EXE หรือ BAT
2. ไฟล์ระบบ เป็นไฟล์ประกอบการทำงานของไฟล์หลัก เป็นไฟล์ที่มีนามสกุลคล้ายๆ กับตัวอย่าง ต่อไปนี้ เช่น DAT, SYS, LOG, DLL, SAM, MSG, PWL, INF, VXD, DRV เป็นต้น
3. คลิกไดรว์ที่ติดตั้ง Windows XP ไว้ ปกติจะเป็นไดรว์ C:
4. คลิกที่โฟลเดอร์ Windows ในโฟลเดอร์นี้จะเป็นที่เก็บไฟล์โปรแกรมของ Windows XP ไฟล์ ต่างๆ ที่ปรากฏในช่องด้านขวามือ จะเป็นไฟล์ที่ถูกสร้างด้วยการพัฒนาโปรแกรม ไฟล์ระบบเหล่านี้ ถ้าไปลบ ไฟล์ใดไฟล์หนึ่ง อาจทำให้ Windows XP ไม่ทำงาน
5. คลิกที่โฟลเดอร์ Program Files ในโฟลเดอร์นี้จะเป็นที่เก็บโปรแกรมต่างๆ ที่มีการติดตั้งเพิ่ม ลงไปในเครื่อง เมื่อคลิกปุ่ม Start>>All Programs รายชื่อโปรแกรมที่ปรากฏออกมา ก็จะเป็นการเรียกใช้ งานโปรแกรมต่างๆ ในโฟลเดอร์ Program Files อีกที
6. โฟลเดอร์ย่อย ชื่อโฟลเดอร์ต่างๆ จะเป็นชื่อโปรแกรมต่างๆ นั่นเอง
7. ไฟล์ต่างๆ ที่ปรากฏออกมา จะเป็นไฟล์ที่ถูกสร้างด้วยการเขียนโปรแกรม ไฟล์เหล่านี้ ถ้าลบหรือ แก้ไข จะทำให้โปรแกรมมีปัญหา เรียกใช้งานไม่ได้

2. ไฟล์ที่เราสร้างขึ้นมาเอง โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป
การจดจำนามสกุลของไฟล์ จะทำให้เรารู้ว่าไฟล์นั้นๆ สร้างขึ้นมาจากโปรแกรมอะไร และการดู ว่ามีข้อมูลอะไรบ้างข้างในไฟล์นั้นๆ จะต้องเปิดดูด้วยโปรแกรมอะไร เช่น ไฟล์เพลง MP3 จะใช้โปรแกรม Winamp หรือ Windows Media Player เพื่อเปิดฟังเพลง ไฟล์เอกสาร DOC จะใช้โปรแกรม Word เปิดดูข้อความข้างใน เป็นต้น
1. Zip ซิพไฟล์หรือไฟล์ที่ถูกบีบย่อไว้ ให้มีขนาดเล็กลง ไฟล์ที่ถูกนำมาบีบย่อนั้น อาจเป็น ไฟล์อะไรก็ได้ แต่โปรแกรมที่ทำหน้าที่บีบย่อ และได้ไฟล์ใหม่เป็นไฟล์ซิพ จะใช้โปรแกรม WinZip, PKzip, Norton Command ฯลฯ การดูข้อมูลข้างในก็ต้องใช้โปรแกรมเหล่านี้ แตกไฟล์ออกมาก่อน
2. ไฟล์เอกสาร อาจเป็นไฟล์ที่มีนามสกุล WRI, TXT, DOC, DOCX หรือ SAM ที่เราจะพบกัน เป็นส่วนใหญ่ก็จะเป็น TXT และ DOC โดยที่ TXT จะเป็นไฟล์ข้อความที่สร้างด้วยโปรแกรม Notepad ไฟล์ DOC/DOCX สร้างด้วยโปรแกรม Wordpad หรือ Microsoft Word โปรแกรมพิมพ์เอกสารที่นิยมใช้กัน มากที่สุด การดูข้อมูลข้างใน ให้ดับเบิ้ลคลิกที่ไฟล์นั้นๆ
3. ไฟล์ที่สร้างด้วยโปรแกรมนำเสนอข้อมูล เช่น PPT, PPTX สร้างจากโปรแกรม PowerPoint
4. ไฟล์ที่สร้างด้วยโปรแกรมประเภทเสปรดชีท เช่น XLS, XLSX สร้างจากโปรแกรม Excel
5. ไฟล์ที่สร้างด้วยโปรแกรมฐานข้อมูลเช่น MDB, ACCCDB สร้างจากโปรแกรม Access
6. ไฟล์เสียงแบบต่างๆ จะเป็นไฟล์ที่มีนามสกุลดังนี้ WMA, MID, MP3 ไฟล์เพลงสุดฮิต, WAV, ASF, ASX ฯลฯ ยังมีอีกมาก แต่ทั้งหมดนี้จะเป็นไฟล์ที่เราพบเห็นกันบ่อยๆ โดยเฉพาะไฟล์เพลง MP3
7. ไฟล์คู่มือการใช้โปรแกรมต่างๆ จะมีนามสกุล HLP หรือ CHM เช่น FREECELL.HLP คู่มือ สอนวิธีเล่นเกม Freecell
8. ไฟล์รูปภาพ จริงๆ แล้วมีมากกว่านี้ เช่น EPS, TIF, BMP (สร้างจากโปรแกรม Paint), GIF, JPG (GIF และ JPG เป็นไฟล์ภาพ ใช้ในการสร้างเว็บเพจ), WPG, PSD (ไฟล์ที่สร้างจากโปรแกรม Photoshop, CDR (ไฟล์ที่สร้างจากโปรแกรม CorelDRAW), AI (ไฟล์ที่สร้างจากโปรแกรม Illustrator) เป็นต้น
9. ไฟล์ที่ใช้บนอินเตอร์เน็ต เช่น HTM, HTML, ASP, PHP, PL ฯลฯ การเปิดดูข้อมูลใน ไฟล์เหล่านี้ จะใช้โปรแกรมประเภทเว็บบราวเซอร์เช่น Internet Explorer
10. ไฟล์ไอคอนหรือเคอร์เซอร์ เช่น ICO, CUR
11. ไฟล์ที่สร้างจากโปรแกรม PageMaker เช่น P65, PMD
12. ไฟล์ที่โปรแกรมใดๆ สร้างขึ้นมาชั่วคราว แล้วอาจลืมลบเมื่อปิดโปรแกรมนั้นๆ เช่น TMP ไฟล์เหล่านี้สามารถลบได้ ส่วนใหญ่จะถูกเก็บไว้ใน C:\WINDOWS\TEMP
12. ไฟล์ที่สร้างจากโปรแกรม Ghost เช่น GHO
13. ไฟล์วิดีโอหรือไฟล์ภาพเคลื่อนไหวพร้อมเสียง เช่น DAT, AVI, MOV, MPG, 3GP, MP4
14. ไฟล์ที่สร้างด้วยโปรแกรม Authorware เช่น A4P, A4L, A5P, A5L, A6P และ A6L
15. ไฟล์ที่สร้างด้วยโปรแกรม Adobe Acrobat เช่น PDF
ก็ยังมีไฟล์อื่นๆ อีกมากมาย แต่ส่วนใหญ่ที่พบเห็นบ่อยๆ ก็จะเป็นไฟล์เหล่านี้ ควรจดจำนาม สกุลไฟล์ให้แม่น ก็จะช่วยให้คุณรู้จักคอมพิวเตอร์ดียิ่งขึ้น