สำหรับตัวโปรแกรม Windows ที่เราเห็นนั้น จะเป็นโปรแกรมที่ทำให้คอมพิวเตอร์สามารถ ทำงาน แสดงภาพสวยๆ แสดงหน้าจอให้เราเห็นว่าเป็นอย่างไร แต่การ ที่คอมพิวเตอร์จะทำอะไรได้มาก ไปกว่านั้น เช่น เล่นแผ่นวีซีดีภาพยนตร์ต่างๆ เล่นแผ่นซีดีเพลง ช่วยวาดภาพ พิมพ์เอกสาร ค้นหา ข้อมูลบนอินเตอร์เน็ต พิมพ์ข้อ ความหรือภาพลงกระดาษ รับส่งแฟ็กซ์ ฯลฯ ความสามารถเหล่านี้ จะอยู่ ที่โปรแกรมที่ทำงานเฉพาะทาง เป็นโปรแกรมที่ถูกพัฒนาเพื่องานด้านต่างๆ โดยเฉพาะ เช่น ช่วย รับส่งแฟ็กซ์

โปรแกรมประเภทนี้ อาจแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ Accessories หรือโปรแกรมเสริมของ Windows และ Application เป็นโปรแกรมประยุกต์ทั่วๆ ไป ที่ผลิตโดย บริษัทต่างๆ

1. Accessories หรือโปรแกรมเสริมของ Windows
เป็นโปรแกรมเสริมไว้ช่วยงานเล็กๆ น้อยๆ ถูกติดตั้งหรือแถมมาพร้อมกับ Windows ให้คลิก ที่ปุ่ม Start แล้วเลื่อนเมาส์ไปชี้ที่ Programs หรือ All Programs ใน กรณีที่ใช้ Windows XP ก็จะ ปรากฏโปรแกรมโฟลเดอร์และโปรแกรมไอคอนที่เป็นโปรแกรมเสริม ของ Windows ดังภาพตัวอย่าง

ใน Windows แต่ละเวอร์ชันอาจมีรูปร่างหน้าตา หรือตำแหน่งการจัดวางไอคอนของโปรแกรม เสริมไว้ในตำแหน่งต่างกัน ให้จดจำชื่อโปรแกรมจะเป็นการดีกว่า ซึ่งอาจสรุปรายชื่อและความสามารถ ของโปรแกรมเสริมต่างๆ ได้ดังนี้

Accessories - เป็นกลุ่มโปรแกรมใช้ช่วยงานเล็กๆน้อยๆ ซึ่งยังแยกเป็นกลุ่มย่อยๆ อีก เช่น Accessibility, Communication, Entertainment และ System Tools

1. Address Book - โปรแกรมช่วยจัดการกับรายชื่ออีเมล์
2. Calculator - โปรแกรมเครื่องคิดเลข
3. Command Prompt โปรแกรม DOS
4. Notepad - โปรแกรมช่วยจัดการไฟล์เอกสารแบบ txt, htm, php, asp และ ini
5. Paint - โปรแกรมช่วยวาดภาพ
6. Program Compatibility Wizard โปรแกรมที่จะช่วยให้โปรแกรมเก่าๆ ทำงานบน Windows XP ได้
7. Synchronize โปรแกรมช่วยปรับเปลี่ยนข้อมูลในคอมพิวเตอร์กับอุปกรณ์จัดเก็บข้อมูล อื่นๆ ให้ข้อมูลตรงกัน
8. Tour Windows XP โปรแกรมแนะนำให้รู้จัก Windows XP
9. Windows Explorer - โปรแกรมช่วยจัดการไฟล์และโฟลเดอร์ภายในเครื่อง
10. Windows Movie Maker - โปรแกรมสำหรับการตัดต่อหนังวิดีโอ
11. Word pad - โปรแกรมช่วยในการพิมพ์เอกสาร รายงาน จดหมาย เป็นต้น
12. Frontpage Express - โปรแกรมสำหรับสร้าง ออกแบบ โฮมเพจ เวบเพจ
13. Imaging - เป็นโปรแกรมสำหรับการดูภาพ แสกนภาพ

Accessibility - กลุ่มโปรแกรมไว้กำหนดค่าการใช้คอมพิวเตอร์สำหรับ ผู้มีปัญหาด้านร่างกาย
1. Accessibility Wizard เป็นโปรแกรมช่วยแนะนำการปรับค่าสำหรับผู้ที่มีปัญหาด้าน ร่างกายในการใช้คอมพิวเตอร์ในด้านต่างๆ เช่น การมอง การได้ยิน หรือใช้ อุปกรณ์ไร้สายต่างๆ
2. magnifier เป็นโปรแกรมช่วยซูมหน้าจอหรือส่วนต่างๆ ของหน้าจอโปรแกรมหรือสิ่งที่ ปรากฏบนจอภาพให้มีขนาดใหญ่ เพื่อการมองเห็นที่จัดเจนมากยิ่งขึ้น
3. On-Screen Keyboard เป็นคีย์บอร์ดที่ปรากฏบนหน้าจอ ซึ่งจะช่วยให้สามารถกดที่หน้าจอ หรือคลิกที่รูปปุ่มตัวอักษรต่างๆ เพื่อพิมพ์ข้อความหรือควบคุมการ ทำงานของ Windows แทนการใช้ คีย์บอร์ดจริงๆ

Accessibility - กลุ่มโปรแกรมไว้กำหนดค่าเกี่ยวกับการใช้คอมพิวเตอร์สำหรับ ผู้มีปัญหาด้านร่างกาย (ผู้พิการ)
Communication - กลุ่มโปรแกรมช่วยในการติดต่อสื่อสาร

1. Dial-Up Networking เป็นโปรแกรมช่วยในการหมุนโทรศัพท์ เพื่อติดต่อกับศูนย์ให้ บริการอินเตอร์เน็ต
2. Home Networking Wizard เป็นโปรแกรมที่ช่วยแนะนำวิธีสร้างระบบเน็ตเวิร์คเพื่อใช้ ในบ้านหรือหน่วยงาน
3. Internet Connection Wizard เป็นโปรแกรมช่วยแนะนำการสร้างสคริปต์เพื่อให้โมเด็ม ทำการเชื่อมต่อกับอินเตอร์เน็ต จะแนะนำวิธีทำที่เป็นลำดับขั้นตอนที่เข้า ใจได้ง่าย
4. MSN Messenger Service เป็นโปรแกรมช่วยรับส่งข้อความ คล้ายเครื่องเพจเจอร์ ระหว่าง ผู้ที่ใช้อินเตอร์เน็ตแต่ละคน ซึ่งจะสามารถส่งข้อความ ภาพ ไฟล์เสียง ไฟล์ภาพเคลื่อนไหว ฯลฯ ไปให้ เพื่อนอีกคนหนึ่ง ที่กำลังใช้อินเตอร์เน็ตอยู่ในขณะนั้นได้ แม้ว่าจะอยู่กันคนละซีกโลกก็ตาม
5. NetMeeting เป็นโปรแกรมสำหรับการประชุมบนเครือข่ายอินเตอร์เน็ต
6. Hyper Terminal เป็นโปรแกรมท่องอินเตอร์เน็ตแบบข้อความ (Text Mode) ปัจจุบัน ไม่ค่อยใช้กันแล้ว เชย!!!
7. Phone Dialer เป็นโปรแกรมช่วยหมุนโทรศัพท์ เพื่อโทรติดต่อกับบุคคลอื่น
8. Net Watcher เป็นโปรแกรมช่วยสำรวจการใช้ทรัพยากรของระบบเน็ตเวิร์ค

Entertainment กลุ่มโปรแกรมด้านความบันเทิง

1. Sound Recorder เป็นโปรแกรมสำหรับบันทึกเสียงด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์
2. Volume Control เป็นโปรแกรมควบคุมความดังค่อยของเสียงใน เครื่องคอมพิวเตอร์ เหมือนวอลุ่มของเครื่องเสียง
3. Windows Media Player เป็นโปรแกรมควบคุมการแสดงไฟล์ภาพยนตร์ วีดีโอซีดีต่างๆ
4. Active Movie Control เป็นโปรแกรมควบคุมการแสดงไฟล์ภาพยนตร์ วีดีโอซีดีต่างๆ
5. CD Player เป็นโปรแกรมควบคุมการเล่นแผ่นซีดีเพลง
6. Windows Millenium Edition Preview เป็นโปรแกรมแสดงตัวอย่างหรืออธิบาย สรรพคุณของ Windows ME เพื่อช่วย ให้คุณรู้จัก Windows ME มากยิ่งขึ้น

System Tools - กลุ่มโปรแกรมช่วยจัดการกับระบบคอมพิวเตอร์

1. Character Map เป็นโปรแกรมช่วยจัดการเกี่ยวกับอักขระพิเศษ สัญลักษณ์ต่างๆ
2. Clipboard Viewer เป็นโปรแกรมช่วยจัดการหน่วยความจำของคอมพิวเตอร์ที่ถูกจัดสรร ไว้สำหรับการเก็บข้อมูลชั่วคราว
3. Compressing Agent เป็นโปรแกรมช่วยในการบีบอัดข้อมูล
4. Drive Converter (FAT 32) เป็นโปรแกรมช่วยแปลงระบบ FAT 16 เป็น FAT 32
5. DriveSpace เป็นโปรแกรมช่วยเพิ่มความจุของฮาร์ดดิสก์ให้มากกว่าเดิม
6. Disk Cleanup เป็นโปรแกรมช่วยลบไฟล์ที่ไร้ประโยชน์ ไฟล์ขยะ ออกไปจากเครื่อง
7. Disk Defragmenter เป็นโปรแกรมช่วยจัดเรียงไฟล์และโฟลเดอร์ในเครื่องให้อยู่ใน ตำแหน่งที่เป็นระเบียบ ทำให้ง่ายต่อการค้นหา และคอมพิวเตอร์ก็จะทำงาน เร็วขึ้นด้วย
8. Maintenance Wizard เป็นโปรแกรมช่วยปรับแต่งคอมพิวเตอร์ให้ทำงานอย่างมี ประสิทธิภาพสูงสุด
9. Scandisk เป็นโปรแกรมช่วยตรวจเช็คไฟล์และโฟลเดอร์ในเครื่อง ว่ามีความผิดปกติหรือมี ข้อมูลเสียหายหรือไม่ และอาจซ่อมแซมส่วนที่มีปัญหาเหล่านั้น
10. Scheduled Tasks เป็นโปรแกรมช่วยกำหนดเวลาสำหรับการทำงานของโปรแกรม เช่น ตั้งเวลาให้ตรวจหาความผิดปกติต่างๆ ในวันพุธ จัดเรียงข้อมูลในวัน ศุกร์
11. System Information เป็นโปรแกรมช่วยแสดงข้อมูลเกี่ยวกับเครื่อง คอมพิวเตอร์ของคุณ
12. Windows tune-up เป็นโปรแกรมช่วยปรับแต่ง Windows 98 ทำให้คอมพิวเตอร์ทำงาน อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
13. Backup เป็นโปรแกรมช่วยในการสำรองข้อมูล
14. system Restore เป็นโปรแกรมช่วยนำข้อมูลที่ได้สำรองไว้กลับมาใช้งาน
15. Resource Meter เป็นโปรแกรมวัดอัตราการใช้ทรัพยากรต่างๆ ของคอมพิวเตอร์ว่าใช้ อะไรไปบ้าง
16. System Monitor เป็นโปรแกรมแสดงการใช้ทรัพยากรของระบบ ว่าใช้อะไรไปบ้าง

Games - เป็นกลุ่มโปรแกรมเกม
เกมที่แถมมากับโปรแกรม Windows ME มีให้เล่นหลายเกม Classic Hearts, Classic Solitaire, FreeCell เป็นต้น

โปรแกรมเสริมอื่นๆ
1. Internet Explorer - เป็นโปรแกรมไว้ท่องเน็ต ดูข้อมูลในเว็บไซท์ต่างๆ
2. MSN Explorer - โปรแกรมที่จะช่วยให้คุณสามารถใช้บริการข้อมูลต่างๆ ในระบบเน็ตเวิร์ค ของไมโครซอฟท์
3. Outlook Express - เป็นโปรแกรมช่วยรับ-ส่ง E-Mail
4. Remote Assistance - เป็นโปรแกรมที่ทำให้คนอื่นๆ สามารถเข้ามาช่วยแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น กับคอมพิวเตอร์ในระยะไกลได้ โดยการหมุนโมเด็มเข้ามา
5. Windows Media Player - เป็นโปรแกรมด้านความบันเทิง ดูหนัง ฟังเพลง
6. Windows Messenger - โปรแกรมช่วยในการติดต่อสื่อสาร

โปรแกรมต่างๆ เหล่านี้เป็นโปรแกรมย่อย Windows ซึ่งแต่ละเวอร์ชัน Windows จะไม่ เหมือนกัน ในบางเวอร์ชัน Windows 95/98/ME หรือ XP อาจตัด โปรแกรมบางตัวออกไป หรือจัดวาง ในตำแหน่งอื่นๆ บน Start Menu สรุปเอาง่ายๆ ก็แล้วกันว่า ถ้าเจอะเจอโปรแกรมเหล่านี้ ก็ให้จดจำ ไว้เลยว่าเป็นโปรแกรมเสริม ของ Windows

2. แอพพลิเคชันหรือโปรแกรมช่วยงานเฉพาะทาง
เมื่อคลิกปุ่ม Start>>แล้วเลื่อนเมาส์ไปที่ Programs หรือ All Programs รายชื่อโปรแกรม โฟลเดอร์หรือโปรแกรมไอคอนอื่นๆ ที่นอกเหนือ ไปจากโปรแกรม เสริมของ Windows ก็จะเป็น โปรแกรมช่วยงานเฉพาะทางหรือโปรแกรมประยุกต์ เป็นโปรแกรมที่เจ้าของเครื่องต้องหามาติดตั้งเอง เช่น Lutus ScreenCam 97, HyperSnap-DX 4, Adobe Photoshop 7, WinZip, Norton AntiVirus, Adobe, Adobe Acrobat, GetRight, ICQ, Macromedia, Winamp3, Ahead Nero, EasyCD, ACD Systems เป็นต้น

ในตอนนี้ก็คิดว่า ผู้อ่านหลายๆ ท่าน น่าจะพอแยกแยะความแตกต่าง ประเภท กลุ่มของ โปรแกรมต่างๆ ได้อย่างค่อนข้างจัดเจน คงจะไม่เหมารวมกันอีกแล้วว่า โปรแกรมนั้นโปรแกรมนี้ เป็นตัวเดียวกัน เจ้าเดียวกัน และรู้จักแต่ละโปรแกรมว่ามีความสามารถอะไรบ้าง
เมื่อแยกแยะออกจากกันได้แล้ว ก็จะเห็นว่าในคอมพิวเตอร์ทุกเครื่อง ไม่ใช่ว่าจะมีโปรแกรม ต่างๆ เหมือนกัน ส่วนใหญ่จะมีโปรแกรมมาตรฐานที่ติดตั้งไว้ใน คอมพิวเตอร์ทุกเครื่องคล้ายๆ กันดังนี้
1. โปรแกรมเสริมของ Windows 95/98/ME หรือ XP จะมีมากหรือน้อย เหมือนหรือแตกต่าง กัน ก็ขึ้นอยู่กับ Windows แต่ละเวอร์ชัน จะมีไม่เหมือนกันและถึงแม้ จะมีเหมือนกัน ก็อาจไม่มีบาง โปรแกรมก็ได้ เพราะเจ้าของเครื่องอาจไม่ได้ติดตั้งไว้ หรือลบออกไป
2. โปรแกรมประยุกต์ช่วยงานเฉพาะทาง ส่วนใหญ่จะมีโปรแกรมต่างๆ ดังนี้
- โปรแกรมสำหรับงานในสำนักงานหรือ Microsoft Office เช่น ช่น Word, Excel, PowerPoint, Access และ Outlook
- โปรแกรมกราฟิค เช่น Photoshop ACD See
- โปรแกรมบีบย่อไฟล์ เช่น Winzip
- โปรแกรมไว้ดูหนังฟังเพลง เช่น PowerDVD WinAmp
- โปรแกรมใช้บริการอินเตอร์เน็ตเช่น Getright, FlashGet, Pirch เป็นต้น
- โปรแกรมป้องกันไวรัส เช่น Norton Anti Virus, McAfee Virus Scan
แต่ละโปรแกรมก็ยังต้องแยกแยะให้ออกด้วยว่าเป็นรุ่นใหน ก็คล้ายๆ รถยนตร์ เช่น Honda Civic ก็ยังมีรุ่น เตารีด รุ่นสามประตู รุ่นตาโต รุ่นไดเมนชัน ฯลฯ แต่ก็ เป็นรถชื่อว่า Civic เหมือนกัน โปรแกรมคอมพิวเตอร์ก็คล้ายกัน เป็นโปรแกรม Windows เหมือน กัน แต่เป็นรุ่น 95 รุ่น 98 รุ่น ME เป็นต้น
ยังไม่จบนะครับ ไม่เพียงแต่โปรแกรมต่างๆ ที่คุณต้องแยกแยะความแตกต่างให้ได้อุปกรณ์ แต่ละชิ้นที่นำมาประกอบกันเป็นเครื่องคอมพิวเตอร์ก็ต้องแยกให้ออก เหมือนกัน โดยเฉพาะ คอมพิวเตอร์ทีประกอบตามใจสั่งมา แต่ละชิ้นซื้อจากร้านใด ก็ต้องแยกเคลม เป็นร้านๆ ไป และเวลา ที่คอมพิวเตอร์มีปัญหา ก็ต้องแยกให้ ออกเช่นกัน ว่าเป็นที่ส่วนใหน ถ้าเป็นที่อุปกรณ์ตัวใดตัวหนึ่ง ก็ต้องเอาอุปกรณ์นั้นๆ ไปเปลี่ยน อย่าไปเหมาเอาว่าโปรแกรมมีปัญหาตามไปด้วย และถ้าโปรแกรมใดๆ มีปัญหา ก็อย่าไปเหมาเอาว่า เครื่องหรืออุปกรณ์ใดๆ มีปัญหา ร้านที่ขายเครื่องให้คุณต้องเป็น ผู้รับผิดชอบ ไม่ใช่อย่างนั้น แต่ละโปรแกรมจะมีเจ้าของ ต้องสอบถาม จากผู้ผลิตโปรแกรมนั้นๆ เวลาที่ เกิดปัญหา แต่คุณจะต้องซื้อโปรแกรมที่ถูกกฏหมายเท่านั้น จึงจะสามารถสอบถามปัญหาจากผู้ขาย โปรแกรมหรือหน่วยงานที่รับผิด ชอบดูแลโปรแกรมนั้นๆ
เมื่อทำความรู้จักโปรแกรมต่างๆ ไปพอสมควรแล้ว คราวนี้ก็พิจารณางานที่คุณทำอยู่ น่าจะนำ โปรแกรมตัวไหนไปช่วยงานให้เกิดความสะดวก รวดเร็ว และได้ผล งานที่มีประสิทธิภาพเพิ่มกว่าเดิม ได้บ้าง