การเลี้ยงสุนัขมีทั้งข้อดีข้อเสีย ที่จำเป็นต้องรู้ เพราะสัตว์เลี้ยงเป็นสิ่งมีชีวิตที่จะต้องดูแลอย่างต่อเนื่อง เป็นสิบปี บางตัวเกือบยี่สิบปี แต่นั่นไม่สำคัญเท่ากันการที่สุนัขสร้างปัญหาหรือภาระด้านอื่น อย่างการทำร้ายคนอื่น หรือแม้แต่ทำร้ายเจ้าของบ้าน เมื่อนั่นก็จะสร้างความทุกข์อย่างมาก
การเลี้ยงสุนัขในปัจจุบันไม่ได้ง่ายเหมือนเมื่อก่อน เพราะมีทั้งกฏหมายคุ้มครองและพฤติกรรมของสุนัขแต่ละพันธ์ ก็ยังต้องศึกษาให้มาก เช่น
ปัญหาและภาระหน้าที่รับผิดชอบที่จะตามมา
สุนัขเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีอายุยืนยาวเกินสิบปี ซึ่งจะสร้างภาระหน้าที่ที่ต้องรับผิดชอบดู ทั้งเรื่องอาหารการกิน และอื่นๆ ดังนั้นก่อนจะเลี้ยงจึงต้องตัดสินใจให้ดี ในบางวันที่ต้องไปทำธุระนอกบ้าน หรือจะเดินทางไปไหน บางทีอาจจะไปไม่ได้เลย โดยเฉพาะบางคนที่เลี้ยงสุนัขแบบประคบประหงม ทำให้สุนัขติดเจ้าของมาก ไปไหน ก็ตาม บางทีก็โดนรถชนตาย
ในช่วงที่เป็นสัด จะเป็นช่วงที่สุนัขจะจับคู่และมีโอกาสบาดเจ็บเพราะต้องต่อสู้กับตัวอื่น ทำให้ได้รับบาดเจ็บ ต้องดูแลมีค่ารักษาพยาบาลตามมา
สัญชาตญาณของสุนัขที่จะต้องรู้
สุนัขมีหลายพันธ์และนิสัยหรือสันชาตญาณก็จะต่างกัน การที่สุนัขอยู่เป็นฝูง ก็จะมีการจัดลำดับจ่าฝูงตลอดเวลา นี่คือเรื่องสำคัญมากที่จะต้องรู้ อย่างเพื่อนผู้เขียนเลี้ยงสุนัขไว้ นอกจากคนเลี้ยงเท่านั้นที่จะกลัว แต่คนอื่นจะไม่กลัว แม้จะให้อาหารก็ตาม เพราะเจ้าของดุ และเอาอยู่ ทำให้สุนัขมองว่า นั่นคือจ่าฝูง แต่คนอื่นไม่กลัว โดยเฉพาะผู้หญิง เวลาเห็นถืออาหาร ก็จะเห่าขู่ของอาหาร เมื่อยอมบ่อยๆ สุนัขก็จะมองว่า มันเหนือกว่า
หากเป็นสุนัขบ้านๆ หมาไทยธรรมดาทั่วไป ไม่เป็นปัญหามากนัก เพราะส่วนใหญ่ก็ไม่ดุร้าย แต่หากเป็นบางพันธ์อย่างพิตบูล บางแก้ว อาจจะไม่ใช่แบบนั้น เช่น ในบ้าน มีพ่อ แม่ และลูกอีก 3 คน หากการเลี้ยงดูโดยที่ผู้เป็นพ่อเท่านั้นที่สุนัขกลัว เพราะถือว่าเป็นจ่าฝูง ก็จะสามารถกัดคนอื่นที่เหลือได้ หากไปมีปัญหากับสุนัข นี่คือปัญหาที่เกิดกับการเลี้ยงสุนัขประเภทนี้
นี่คือเรื่องที่เป็นข่าวหน้าหนึ่งอยู่บ่อยๆ สุนัขกัดเจ้าของหรือคนในบ้าน อย่างล่าสุดที่บางแก้วกัดทั้งชาวบ้าน คนงานหรือแม้แต่ลูกชายเจ้าของสุนัขก็ยังโดนกัดอาการสาหัส เพราะคนที่สุนัขยอมก็คือเจ้าของคนเดียวเท่านั้น หรือกรณีที่สุนัขพิตบูลกัดคนในบ้านก็เช่นกัน เมื่อสุนัขกัดคนแบบนี้ ก็เลยกลายเป็นปัญหาใหญ่ที่ไม่มีใครกล้าเลี้ยงอีกต่อไป จะฆ่าทิ้งก็ไม่ได้ เพราะผิดกฏหมาย คนจะรับไปเลี้ยงต่อ ก็ไม่รู้ว่าจะโดนสุนัขกัดจนบาดเจ็บหรืออาจจะเสียชีวิตก็ได้ จะเห็นว่ากลายเป็นเรื่องใหญ่เลยทีเดียว
เรื่องของสันชาตญาณสุนัข ในเรื่องการจัดลำดับจ่าฝูงนั้น จะต้องให้คนในบ้านปฏิบัติแบบเดียวกัน คือคนทุกคนต้องเป็นจ่าฝูง ต้องมีวินัยและเอาสุนัขอยู่ คนใจดีไม่ควรเลี้ยงสุนัขดุ ควรเลี้ยงสุนัขธรรมดา พวกพันธ์ที่ไม่อันตราย เพราะหากเกิดกัดคนแล้วจะสร้างปัญหา เมื่อกัดคนแล้วก็จะกัดไม่เลิก และมักจะโดนวางยาเสียชีวิต หรือถูกฆ่าตายจากคนที่โดนกัด หรือเจ้าของที่จะต้องฆ่าทิ้งเพราะปล่อยไว้ไม่ได้ โดยเฉพาะสุนัขที่กัดคน
การเลี้ยงสุนัขพันธ์ดุ จึงต้องคิดเรื่องนี้ให้ดี อย่าเอาแต่ภูมิใจดีใจว่า ที่บ้านมีสุนัขดุ เลี้ยงพิตบูล เลี้ยงบางแก้ว ไม่กลัวใคร เมื่อสุนัขเริ่มกัดคน และสุดท้ายแล้วก็อาจจะกัดคนในบ้าน เพราะสุนัขดุจะมองว่าคนที่แข็งแรงที่สุดเท่านั้นที่สุนัขจะยอมให้ เช่น เฉพาะพ่อเท่านั้น แต่แม่และลูกๆ ในบ้าน สุนัขไม่ยอม ก็จะเป็นอันตรายมาก ผู้เขียนเห็นมาหลายคนแล้ว ที่สุนัขจะหวงเฉพาะเจ้าของซึ่งเป็นผู้ชาย เป็นพันธ์บางแก้ว แต่ภรรยาสุนัขไม่กลัวภรรยาของ ทั้งคู่เลยเลี้ยงสุนัขไว้คนละตัว แรกๆ บางแก้วชนะ พออีกตัวเริ่มโตขึ้น อีกตัวก็แก่จนสู้ไม่ได้ สรุปก็เลยได้หมาไว้คุ้มครองจากบางแก้วของฝ่ายสามี
การเลี้ยงสุนัขพันธ์ไทยธรรมดาทั่วไปหรือพันธุ์ดุก็ตาม ก็ต้องศึกษาพฤติกรรม ศึกษาการเลี้ยง ไม่ใช่ไปเดินตลาดนัด แล้วเจอลูกสุนัชน่ารักๆ ก็อยากจะได้ ตัวยังเล็กก็น่ารัก แต่หากโตขึ้นแล้วคุมไม่อยู่ ก็อันตรายสำหรับครอบครัวตัวเองอย่างแน่นอน สุนัขพันธ์ดุจึงควรหลีกเลี่ยง หรือพันธ์ไม่ดุก็ตาม
สุนัขดื้อ เอาไม่อยู่ มีจะสร้างปัญหา
เรื่องนี้เป็นกรณีที่กำลังเกิดกับเพื่อนสนิท มีสุนัขมาจากไหนก็ไม่รู้มาขออยู่ด้วย แกอยู่คนเดียวเหงาก็เลยชวนอยู่ด้วยกัน เลี้ยงประคบประหงมอย่างดี ตามใจ สุนัขซึ่งโตแล้ว จึงยากที่จะสอนหรือเปลี่ยนนิสัย บ้านก็อยู่ติดถนนใหญ่ ไม่มีรั้ว สุนัขตัวนี้ชอบไปยืนเกรียนบนถนน รถยนต์ จักรยานยนต์ขับผ่านก็ไม่หลบ ยังมีมากกว่านั้น รถบางคันเห็นสุนัขอยู่กลางถนน ก็ชะลอ ด้วยคิดว่าสุนัขจะหลบไปข้างทาง ที่ไหนได้ กลับวิ่งหนีไปเต็มถนน และเป็นแบบนี้กับรถแทบทุกคัน ถนนเส้นนี้เป็นถนนหลัก รถขับเร็ว มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุสูงมาก จับมาขัง หรือตีแล้วก็ไม่เข็ด พอปล่อยก็ทำตัวเกรียนเหมือนเดิม ไปอยู่กลางถนนเหมือนเดิม แม้จะเคยถูกรถชนสาหัสมาครั้งหนึ่งแล้วก็ตาม
ตอนนี้ก็ยังไม่รู้ว่าจะแก้ปัญหา ถนนหน้าบ้านเป็นถนนหลัก มีรถยนต์ จักรยานยนต์เยอะมาก ยังไม่รู้ว่าจะโดนชนตายวันไหน หรือหากเกิดอุบัติเหตุทำให้รถจักรยานยนต์ล้ม คนขับได้บาดเจ็บหรือสุนัขได้รับบาดเจ็บพิการ ก็ยังไม่รู้เลยว่าจะทำอย่างไร เพราะแก้ปัญหาไม่ได้ ดื้อมาก แม้จะลงโทษหนักๆ ก็ยังไม่เข็ดหลาบ
การเลี้ยงสุนัขสำหรับคนที่มีบ้านอยู่ติดถนนใหญ่ มักจะสร้างปัญหาให้กับเจ้าของอย่างมาก โดยเฉพาะบ้านที่ไม่มีรั้วรอบขอบชิดและหากสุนัขดุ กัดคนด้วยแล้วยิ่งสร้างความปวดหัวให้เจ้าของ เพราะมีโอกาสเสียเงินหากไปกัดคนผ่านไปผ่านมา หรือมีส่วนทำให้เกิดอุบัติเหตุก็ย่อมต้องเสียเงินค่าซ่อมรถ ค่ารักษาพยาบาล และเมื่อคนผ่านไปผ่านมารำคาญมากๆ ก็มักจะวางยาหรือทำร้ายสุนัขจนถึงแก่ชีวิต
สุนัขดุ กัดชาวบ้าน หรือแม้แต่กัดเจ้าของ
ช่วงนี้มีเหตุการณ์แบบนี้ลงข่าวหน้าหนึ่งอยู่บ่อยๆ ส่วนใหญ่จะเกิดกับสุนัขพันธ์ดุ เช่น พิตบูล บางแก้ว คนถูกกัดบางคนได้รับบาดเจ็บค่อนข้างสาหัส และเป็นเจ้าของสุนัขอีกด้วย การเลี้ยงสุนัขพันธ์ดุ จึงต้องระวัง
สุนัขทำร้ายเจ้าของเพราะความเก็บกดที่ถูกรังแกต่อเนื่อง
เรื่องนี้เกิดขึ้นมานานแล้ว แม้จะเลี้ยงสุนัขขี้เล่นและใจดี เจ้าของก็ยังถูกสุนัขกัดตาย เพราะเจ้าของซึ่งเป็นผู้ชายแม้จะเลี้ยงมาตั้งแต่ตัวเล็กๆ แต่ชอบแกล้ง ทำให้สุนัขเกิดความเก็บกด จนกระทั่งกัดเจ้าของตัวเองเสียชีวิต การเลี้ยงสุนัขจึงต้องศึกษา โดยเฉพาะพันธ์ต่างประเทศ ไม่ใช่พันธ์ไทย ซึ่งไม่ดุร้ายขนาดกล้าฆ่าเจ้าของ
ศึกษาการวางตัวกับสุนัข
การใกล้ชิดกันมากเกินไป ทำให้ควบคุมยาก ซึ่งไม่ควรปฏิบัติแบบนี้กับสุนัขที่ดุ หรือตัวใหญ่ เพราะอาจจะทำร้ายเจ้าของในภายหลังได้ บางตัวดุหรือทำโทษอย่างไรก็ไม่ฟัง ดื้อมาก แถมมีขู่เวลาอยากจะกินอาหารที่ชอบ ซึ่งทำตัวเหมือนเจ้าของเป็นคนรับใช้เสียอย่างนั้น
ความวุ่นวายของสุนัขช่วงฤดูผสมพันธ์
ในช่วงฤดูผสมพันธ์ สุนัขจะต่อสู้เพื่อแย่งตัวเมีย ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วไม่ต้องแย่งกับตัวไหนก็ได้ เพราะสุนัขที่บ้านนั้น ตัวเมียมาหาเองถึงที่เลย แต่การต่อสู้แย่งตัวเมียดูจะเป็นธรรมชาติของสุนัข ซึ่งมักจะได้รับบาดเจ็บ ต้องรักษากันทุกปี สุนัขตัวผู้จะไม่อยู่ติดบ้าน ตัวเมียก็แทบไม่ต่างกัน ส่วนเจ้าของบางคนก็แทบไม่เป็นอันหลับอันนอน บางคนก็ห่วงสุนัข เพราะไม่ยอมกลับบ้าน เอาแต่ไปเฝ้าตัวเมีย และหากได้รับบาดแผล ก็ต้องเสียเวลารักษาอีก
ทางเลือกอื่นแทนการใช้สุนัขปกป้องคุ้มครองทรัพย์สินทร์
หากการเลี้ยงสุนัขไว้เพื่อปกป้องคนในครอบครัวหรือปกป้องทรัพย์สิน อาจจะต้องคิดให้รอบคอบ เพราะการที่สุนัขดุ ก็มักจะถูกวางยา และหากดุมาก คนในบ้านควบคุมไม่ได้ ก็จะกัดเจ้าของซะเอง หากไปกัดชาวบ้าน หรือคนรอบตัวเมื่อใด ก็จะเริ่มสร้างปัญหาทันที เพราะถ้าได้กัดแล้วก็จะไม่หยุด และมักจะลงเอยด้วยการถูกจับขัง สร้างภาระให้เจ้าของ เมื่อทนสงสารไม่ไหว ปล่อยออกมากัดคนอื่นอีก ก็มักจะจบลงด้วยการถูกวางยา
ดังนั้นจึงต้องคิดหาช่องทางอื่นแทนการใช้สุนัข ซึ่งนอกจากจะใช้สุนัขพันธ์ดุแล้ว การใช้สุนัขธรรมดา ก็ไม่ใช่ปัญหา เสียงเห่าก็เพียงพอจะช่วยปลุกให้เจ้าของตื่น เมื่อมีคนบุกรุก บางคนก็เลี้ยงสุนัขเล็กๆ ก็ช่วยระวังได้ แถมไม่ต้องกลัวว่าจะไปกัดใครด้วย
ก่อนจะเลี้ยงสุนัขหากศึกษาหาข้อมูลก่อน ก็จะไม่สร้างปัญหาให้ตัวเองและคนรอบข้าง โดยเฉพาะสุนัขพันธ์ดุ คนด้วยกันพูดภาษาเดียวกันยังไม่ค่อยจะเข้าใจกัน แต่สุนัขเป็นสัตว์ ยากจะสื่อสารกันรู้เรื่อง หากไม่พร้อมและไม่ศึกษาให้ดีก่อนคิดจะเลี้ยงสุนัข สุดท้ายแล้วความไม่พร้อม ไม่มีความรู้ ก็มักจะสร้างปัญหาตามมา ดังนั้นต้องศึกษาให้ดีก่อน เพราะบางคนนั้นเห็นแก่ตัวมากจริงๆ คิดแต่จะเลี้ยงสุนัขไว้ให้เฝ้าบ้าน ปกป้องทรัพย์สิน แต่ไม่เคยนึกถึงจิตใจสุนัขเลย